Czy lekcje w roku 2020 bardzo się zmieniły? Czy wymyślono nowe metody pracy? Z moich obserwacji wynika, że niekoniecznie wymyślono, ale raczej wdrożono już istniejące techniki nauczania, które bardzo dobrze sprawdzają się przy trybie nauczania zdalnego oraz mieszanego, odpowiednie w niepewnej dzisiaj sytuacji. W tym artykule przybliżę metodę klasy odwróconej oraz blended learning, pokażę również, że nie są to techniki zarezerwowane wyłącznie dla materiałów autentycznych i autorskich, ale z powodzeniem można je zastosować również w pracy z nowoczesnym podręcznikiem.
Klasa odwrócona
Wraz z rozwojem technologii powstał w latach 90 XX wieku koncept klasy odwróconej (flipped classroom) Polega on na odwróceniu faz lekcji w stosunku do nauczania tradycyjnego. W tradycyjnym modelu na lekcji odbywa się zazwyczaj: przygotowanie → prezentacja → automatyzacja → transfer → ewaluacja, do tego dochodzi zadanie domowe. Nauczyciel ma pozycję centralną – to on wyjaśnia nowy materiał, na nim skupiają się oczy i i uwaga uczniów.
W klasie odwróconej przygotowanie i prezentację przenosi się „do domu” jako pracę indywidualną.
Co się dzieje na lekcji, skoro uczeń tyle robi w domu?
To, na co zwykle brakuje czasu na lekcji, czyli aktywne i kreatywne użycie języka! A konkretnie:
- automatyzacja → atrakcyjny dryl, utrwalanie, powtarzanie, oswajanie się z nowościami;
- transfer → szersze kreatywne użycie języka, wyjście poza kontekst wideo / tekstu i zadań automatyzujących;
- rozwiązywanie problemów; działania projektowe;
- interakcja z innymi uczniami i z nauczycielem.
Jak to zazwyczaj wygląda?
Praca metodą klasy odwróconej zazwyczaj polega na tym, że uczeń dostaje do obejrzenia wideo / artykuł do przeczytania, zwykle więc jest to praca oparta o materiały autentyczne i autorskie. Do otrzymanego wideo uczeń dostaje konkretne instrukcje (nie tylko “Obejrzyj wideo”) np. pytania, zestaw struktur do nagrania, polecenie sprawdzenia szerszych informacji na dany temat.
Jeśli spodobało Ci się jakieś wideo na YouTube i chcesz pracować z uczniami z jego pomocą, polecam Edpuzzle; to strona, na której „załadujesz” wybrane wideo, a następnie „potniesz” je przeplatając quizami, pytaniami otwartymi. Na YouTube jest bardzo dużo nauczycieli – youtuberów, zarówno polskojęzycznych, jak i obcojęzycznych. Poszukaj, czy któryś z nich odpowiada Tobie stylem, można przygotować wideo, które nie będzie związane stricte z nauczaniem języków, tylko będzie po prostu pasowało do tematu.
Jeśli jednak twierdzisz, że tylko Ty jesteś osobą, która może przekazać uczniom wiedzę, możesz samemu tworzyć prezentacje z „voice-over”, czyli naszą narracją. Można to zrobić w prosty sposób i budować swoją własną bibliotekę nagrań, która posłuży nam zapewne jeszcze nie raz! (np. za pomocą bezpłatnego programu loom).
Korzyści:
- Uczniowie przejmują odpowiedzialność za przygotowanie (się do) lekcji – jeśli jasne jest, że lekcja będzie opierała się na zadanym wideo / przeczytanym tekście, uczniowie znacznie rzadziej zgłaszają nieprzygotowanie, bo częściej zdają sobie sprawę z wagi tego zadania.
- Wyrównanie poziomów – niektórzy uczniowie od razu zrozumieją nową prawidłowość, a niektórym zajmie to więcej czasu. W takim modelu uczniowie mają szansę tyle razy zetknąć się z materiałem, ile tego potrzebują.
- Dopasowane do dzisiejszego stylu życia młodych ludzi – materiały cyfrowe uczeń ma zawsze przy sobie.
- Kształtowanie postawy autonomicznej – uczeń zdaje sobie sprawę, jak wiele zależy od jego działań i coraz częściej rozumie, że to nie nauczyciel „ma nauczyć”, i że to, czy osiągnie sukces leży w jego rękach!
Blended learning
Blended learning to mieszana (hybrydowa) metoda kształcenia, łącząca tradycyjne metody nauki (bezpośredni kontakt uczniów z prowadzącym) z aktywnościami prowadzonymi zdalnie. Stosunek elementów “na żywo” oraz zdalnie determinowane są potrzebami kursu, potrzebami uczniów, wieku i innych czynników. To bardzo otwarta i elastyczna forma prowadzenia zajęć umożliwiająca prowadzenie części zajęć w formie stacjonarnej, a część w formie zdalnej. Tak naprawdę metoda klasy odwróconej jest jedną z możliwości zastosowania blended learning.
Wszystko brzmi pięknie, ale…
… czy sprawdzi się również w sytuacji, w której korzystamy z podręcznika? Bardzo często nauczyciele uczą metodą klasy odwróconej i B-learning korzystając z materiałów autentycznych i autorskich. W realiach kursowych nie zawsze jednak jest na to czas.
Po pierwsze możemy pracując z podręcznikiem raz na jakiś czas zadać zadanie w duchu klasy odwróconej, które tematyką będzie uzupełniać omawiane zagadnienie (np. temat dotyczący polityki na poziomie B1 i do tego wideo dotyczące różnych typów demokracji, a żeby ułatwić uczniom oglądanie – zestaw quizlet).
Ale to nie wszystko!
Dziś chciałam pokazać jeszcze coś. Podręcznik, który sam w sobie umożliwia pracę metodą klasy odwróconej B-learning . Jak to możliwe? Dzięki całkowitemu sprzężeniu wersji papierowej z cyfrową oraz całej masie wideo, które są przewidziane jako uzupełnienie podręcznika. Mowa o nowości wydawnictwa Hueber – Momente.
Chodzi mi tu zwłaszcza o Erklärclips, czyli klipy wyjaśniające gramatykę. Dlaczego podkreślam właśnie to? Ponieważ to często gramatyka jest powodem frustracji uczniów i niejednokrotnie doświadczyłam tego, że niektórzy “łapią” nową prawidłowość od razu, a u innych trwa to znacznie dłużej. Erklärclips w dużej mierze załatwiają sprawę – możemy zadać grupie obejrzenie gramatycznego wideo oraz wykonanie ćwiczenia, które na początku lekcji pozwoli nam ocenić, czy wprowadzona nowość została zrozumiana i ewentualnie wyjaśnić wątpliwości. Tak jak wspomniałam wyżej, wielką zaletą klasy odwróconej jest to, że uczeń może dowolną ilość razy wracać do materiału, dzięki czemu na zajęciach różnice poziomów między uczniami są wyrównane, a uczniowie bardziej pewni siebie!
Podam przykład takiej lekcji na poziomie A1 z użyciem podręcznika Momente:
Na lekcji 45- 60 min. możemy wprowadzić słownictwo związane z podróżowaniem: środki transportu, bagaże, wady i zalety podróżowania różnymi środkami transportu i zabierania różnego typu bagażu (np. dlaczego plecak? kiedy lepiej sprawdzi się walizka?) oraz przydatne zwroty służące skutecznej komunikacji w podróży np. odgrywając scenki. To sporo, więc zapewne zabrakło czasu na czasowniki złożone rozdzielnie. Zamiast zaczynać ten temat od zera na kolejnej lekcji, zadaj uczniom obejrzenie klipu, zrobienie kilku prostych ćwiczeń i własne użycie nowych czasowników w zdaniach, które mogą przydać się uczniom w przyszłości. W poniższym filmiku zobaczysz jak cyfrowe odzwierciedlenie książki ułatwia wykonanie tego zadania.
Fragment podręcznika Momente
Teraz inny pomysł.
Dorośli, którym dedykowany jest podręcznik Momente są często zabieganymi ludźmi, którzy często muszę planować swoją naukę z wyprzedzeniem i cenią sobie elastyczność. Jeśli chcesz, by każdy z uczniów napisał trzy teksty, przeczytał dwa artykuły, obejrzał wideo we własnym zakresie możesz zaproponować uzupełnienie kursu o technikę FLEX. Polega ona na tym, że uczeń ma pracować z podanymi materiałami w określonym czasie, np. tydzień, lub miesiąc. W tym czasie uczeń sam decyduje o tym, czym się zajmie w zależności od swoich możliwości czasowych. Możesz umówić się z uczniami, że do wykonania są wszystkie zadania w dowolnym czasie, lub że należy zdobyć określoną ilość punktów, a każde z zadań jest punktowanych. W praktyce może to wyglądać w ten sposób, że Tworzysz uczniom tabelę w dokumencie google drive, do której uczniowie mają dostęp. Zadania możesz czerpać z Internetu tak, by pasowały do omawianych treści, lub z podręcznika. Poniżej przykład:
Taka propozycja zadań dodatkowych dla ucznia daje mu wolność, autonomię, wybór. Jednocześnie uczeń ma wsparcie w podręczniku i omawianych treściach, może w każdej chwili się nimi podeprzeć, a Ty kontrolujesz dokonania ucznia i jesteś doradcą, gdy tego potrzebuje.
Elastyczne podejście podręcznika Momente jest dla mnie jako nauczycielki ogromnym ułatwieniem i dowodem na wnikliwe badanie potrzeb dzisiejszych uczniów i nauczycieli.
Tutaj przeczytasz więcej o nowym podręczniku i sprawdzisz próbne materiały.
_________________________________________________
Artykuł powstał we współpracy z wydawnictwem Hueber.